De vragen
Wat zijn de resultaten? Wat zeggen de indicatoren? Waar zijn we goed bezig en waar kan het beter? Dat zijn vragen waar we dagdagelijks mee bezig zijn. Zowel in het voetbal als in het bedrijfsleven kun je daarvoor een blik op ‘het scorebord’ werpen.
De antwoorden
Het probleem is dat het scorebord niet alles zegt. Wat je te zien krijgt is een resultante van een keten van activiteiten, van vele procesresultaten, een optelling van individuele prestaties, etc. Een positief scorebord betekent echter niet noodzakelijk dat het resultaat op de meest efficiënte manier werd behaald. Het scorebord kan ook misleidend zijn omdat het vaak maskeert welke speler goed presteerde en welke minder. Diegene die scoort krijgt alle lof, maar niet zelden zijn er andere spelers die het mogelijk maakten dat er werd gescoord. Die verschijnen echter niet op het scorebord.
In contact met de realiteit
Een manager die vooral stuurt op basis van het scorebord is even bizar als een voetbaltrainer die 90 minuten lang naar het scorebord zit te staren en op basis daarvan vervangingen doorvoert en tactisch bijstuurt. Goeie voetbaltrainers zie je vaak naast het veld staan, met de blik gericht op het speelveld, en met het scoreverloop in het achterhoofd. Ze kijken wie er goed presteert, wie er onder zijn niveau acteert en sturen bij op basis van die informatie. Ze hebben oog voor de dienende spelers, de waterdragers die de ruimte creëren voor de creatieve spelers en de spitsen om hun talenten ten volle te benutten. Ze laten zich informeren door hun assistent-trainers die op specifieke zaken letten. En meteen zien ze ook wat de tegenstanders doen, wat hun strategieën zijn. Vervolgens doen ze tactische ingrepen om de zwakkere punten van de tegenpartij uit te buiten.
Zo ook met managers. Een manager die niet op de werkvloer komt, die geen contact heeft met klanten en leveranciers, die de processen van de organisatie onvoldoende kent, die ziet het speelveld niet. Die kan nooit correct inschatten waar er waarde wordt gecreëerd in de organisatie en waar er soms waarde wordt vernietigd. Vaak gaat dit om waarde die pas later tot financiële resultaten zal leiden, en die nu nergens in ‘de cijfers’ te kwantificeren is. Die waarde komt niet op het scorebord van vandaag, maar wel op dat van morgen en overmorgen.
En toch afstand en overzicht houden
Anderzijds zijn er ook managers die vanop het speelveld proberen te managen. Ze staan zelf tussen de lijnen, als een soort ‘speler – coach’. Ik betwijfel of dat verstandig is. In het voetbal zijn er alvast weinig voorbeelden te vinden van situaties waar een speler – trainer tot sterke resultaten is gekomen. De functie van manager vereist dat er een zekere afstand is van het spelverloop, zeker naarmate het verantwoordelijkheidsgebied groeit. Die afstand van het operationele is essentieel om het spelverloop juist in te schatten en om ook vooruit te denken naar de volgende wedstrijd en het ganse seizoen in ogenschouw te houden. Vanop het speelveld zelf is dat quasi onmogelijk. In het heetst van de strijd is er iemand nodig die afstand kan bewaren en los van hevige emoties de juiste inschattingen kan maken.
Lagging and leading indicators
Daarnaast zijn er ook mogelijkheden om het scorebord interessanter en relevanter te maken door er ook indicatoren op te plaatsen die vooruit kijken in plaats van achteruit. Een voetbalscorebord dat aangeeft wat het percentage balbezit is, wat de efficiëntie is van de passing van elke speler, de gelopen afstand per speler, het aantal gewonnen duels, schoten op doel, gemaakte overtredingen, hoekschoppen, etc zou voor een voetbaltrainer interessante informatie zijn die aanvult wat hij met zijn eigen ogen ziet op het veld. En het zijn voorspellende indicatoren voor het ‘echte’ scoreverloop en de eindstand op het einde van de match. En laat dat nu precies zijn wat met moderne technologie aan trainers van topclubs ter beschikking wordt gesteld. Veel organisaties hebben ook al een geavanceerd ‘scorebord’. Het gevaar bestaat dan echter dat de verleiding om te sturen op basis van het scorebord groeit, maar dit kan en mag enkel dienen als aanvulling op wat je met je eigen ogen ziet gebeuren. Maar dit veronderstelt natuurlijk dat je voldoende naar het speelveld kijkt …
